Galicja to hasło, które przywołuje różne skojarzenia. Dla jednych to czas z sentymentem wspominany przez dziadków, dla innych okres walk o niepodległość utrwalony na lekcjach historii, a jeszcze inni widzą ciągłą obecność okresu galicyjskiego dzięki dziedzictwu materialnemu i niematerialnemu, które do dziś jest obecne w południowej Polsce i na zachodniej Ukrainie.
Choć oficjalna nazwa Królestwo Galicji i Lodomerii została użyta po raz pierwszy już podczas koronacji cesarzowej Marii Teresy w 1741r., to de facto ziemie Galicji w obrębie państwa austriackiego znalazły się dopiero po pierwszym rozbiorze w 1772r. Austriaccy władcy podkreślali prawo do tych terenów, gdyż byli jednocześnie byli królami węgierskimi, a w XIII w. właśnie Koloman - król z węgierskiej dynastii Arpadów zasiadał na tronie w Haliczu. I właśnie od Halicza wzięła się nazwa Galicja. Drugi człon pochodzi od nazwy drugiej stolicy Rusi Czerwonej - Włodzimierza na Wołyniu.
 |
| Franciszek Józef I - cesarz Austrii w latach 1848-1916, król Galicji i Lodomerii |
Galicja była regionem najuboższym i najbardziej rolniczym w całych Austro-Węgrzech. Wiedeńska prasa często opisywała "galicyjską nędzę i alkoholizm". W 1900 r. ok. 60 proc. ludności wiejskiej w wieku powyżej 12 lat było analfabetami. Obowiązek szkolny obejmował dzieci do 12 roku życia, ale w wielu wypadkach nie był egzekwowany. Bieda była jedną z przyczyn emigracji zarobkowej. Nie przeszkodziło to powstaniu w 1854r. właśnie tutaj pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej. Co pociągnęło za sobą lawinowy rozwój przemysłu.
 |
| Rabacja galicyjska 1846r. |
Galicja nazywana bywa drugim Piemontem, a to ze względu na mozaikę kultur i języków. Żyli na tym terenie Polacy, Ukraińcy, Rusini, Żydzi, Ormianie, Niemcy, Austriacy, Czesi. Dla Polaków to skrawek dawnej Rzeczypospolitej, który ustanowieniu autonomii i uformowaniu rządu stanowił namiastkę własnej państwowości. Tu od połowy XIXw. były największe swobody pozwalające na rozwój nauki, kultury, samorządności. Dla Ukraińców Galicja stała się miejscem narodzin prawdziwej tożsamości narodowej, do czego przyczyniła się działalność Cerkwi Greckokatolickiej. Już samo nazwanie obszaru Galicją, miało ogromne znaczenie dla podkreślenia czasów świetności Rusi Halickiej. Dla Żydów, którzy stanowili 1/4 ludności Galicja to miejsce szczególne, zwłaszcza dla chasydów, którzy posiadali tu centra religijne, gdzie zamieszkiwali słynni cadycy. Tutaj również jako pierwsi z terenów dawnej Rzeczypospolitej stali się pełnoprawnymi obywatelami. Niemcy byli tu osiedlani celowo w ramach planowanej kolonizacji. Byli głównie urzędnikami, wielu z nich szybko uległa asymilacji. Podobnie z resztą Ormianie, którzy tylko w Galicji tak mocno zasymilowali się z Polakami, jak nigdzie indziej.
 |
| Dowódcy Twierdzy Przemyśl 1914r. |
Końcem czasów galicyjskich była Wielka Wojna czyli I. wojna światowa. W Galicji odbiła szczególnie wyraźne piętno. Wielkie operacje wojskowe (limanowsko-łapanowska, gorlicka), walki o twierdze (Kraków i Przemyśl), przełęcze karpackie spowodowały, że bez trudu niemal w każdym regionie można znaleźć mogiły żołnierzy walczących wówczas armii. Założone w Galicji Zachodniej cmentarze wojenne były ostatnim akordem podkreślającym związek tych terenów z Cesarstwem Austriackim.
A czym dziś jest Galicja? Regionem, pewnym stanem ducha, elementem mentalności, a może marką samą w sobie?
